Alain-Guillaume Bunyoni ni umugabo uzwi cyane mu Burundi kandi utinywa kubera imbaraga afite mu butegetsi bwa CNDD-FDD kuva mu 2005, ubu yagizwe umuyobozi wa guverinoma y’u Burundi, umwanya w’ubutegetsi waherukaga mu myaka 22 ishize.
Ntiyashyizweho wenyine, kuko hemejwe na Visi Perezida Prosper Bazombanza. Gusa benshi bagarutse cyane kuri Bwana Bunyoni, usanzwe atavugwaho rumwe.
Aba bagabo bombi uyu munsi barahiriye gutangira imirimo bashyizwemo.Aba babanjirije ishyirwaho ry’abagize guverinoma ritegerejwe. Itegekonshinga rivuga ko Abahutu bayirimo batagomba kurenga 60% naho Abatutsi ntibarenge 40%, muri bo 30% bakaba abagore.
Umwanya wa minisitiri w’intebe wavuyeho ute?
Uwo mwanya wari ufitwe na Pascal-Firmin Ndimira, kuva mu 1996 kuri ‘coup d’état’ yagarukanye Pierre Buyoya ku butegetsi.
Gusa mu kwezi kwa gatandatu 1998, Pierre Buyoya yashyizeho itegekonshinga (ibwirizwashingiro) ry’agateganyo, iri ni ryo ryavanyeho umwanya wa minisitiri w’intebe.
Uwo mwanya wongeye kwemezwa kugaruka mu itegekonshinga ryatowe mu 2018.
Bitandukanye na visi perezida ugomba kuba ava mu ishyaka n’ubwoko bitandukanye n’ibya perezida, iri tegeko riteganya ko minisitiri w’intebe we asabwa gusa kuba afite ubwenegihugu bw’u Burundi yavukanye.
Bavuga iki ku ishyirwaho rya Bunyoni?
Uyu mugabo ari mu myanya y’ubutegetsi kuva mu 2005 ubwo yari afite imyaka 33. Hari igihe byavugwaga ko ari we nimero ya kabiri mu kugira ijambo ku biba mu gihugu nyuma ya Pierre Nkurunziza.
Mu 2015 ubwo yari akuriye ibiro bya perezida, yari afite ijambo rinini mu kurwanya abigaragambya bamagana manda bita iya gatatu ya Bwana Nkurunziza. Nyuma yahise agirwa Minisitiri w’umutekano muri uwo mwaka, kugeza ejo.
Ku mbuga nkoranyambaga, bamwe bagaragaje ko Bwana Bunyoni ari umuntu umenyereye cyane politiki y’u Burundi mu myaka 15 ishize. Ko afite uburambe buhagije mu kuyobora guverinoma kuko asanganywe ijambo rikomeye mu ishyaka riri ku butegetsi.
Abandi bavuga ko kumushyira muri uyu mwanya ari ugusaranganya ubutegetsi hagati y’abahoze ari abakuru mu nyeshyamba za CNDD-FDD babugezeho mu 2005, kuko Bwana Ndayishimiye – Perezida mushya – na Bwana Bunyoni bafatwaga nk’abantu bakurikira Bwana Nkurunziza.
#Burundi : Des institutions fortes se mettent en place petit à petit . Le CPG Alain #Bunyoni est un homme très expérimenté en politique et surtout en matière de sécurité nationale . La souveraineté absolue comme promis par @GeneralNeva plane à l’horizon du #Burundi 🇧🇮
👏👏👏 pic.twitter.com/1P2lBXdrBl— Dr.Mastermind (@Mastermind152) June 23, 2020
Hitezwe iki?
Itegekonshinga ry’u Burundi rivuga ko umukuru w’igihugu “arazwa ishinga n’uko ubuzima bw’igihugu bubandanya kandi ko inzego z’igihugu ziguma zikora neza”.
Iri tegeko risumba ayandi rimuha ububasha bwo kweguza abagize guverinoma “abanje kugisha inama” visi perezida. Ni na we uyobora inama y’abagize guverinoma.
Iri tegeko rivuga ko minisitiri w’intebe ari we “uyobora reta” (guverinoma) agakurikirana ibikorwa byayo kandi yakwegura akajyana n’abayigize bose.
Iri tegeko riha ububasha Bwana Ndayishimiye hejuru ya Bwana Bunyoni, gusa bombi bisanzwe bizwi ko basanganywe ijambo rikomeye mu butegetsi. Benshi biteze kureba imikoranire yabo mu myaka irindwi iri imbere.
Bwana Bunyoni – n’abandi bantu batatu- bafatiwe ibihano byo gufatira imitungo yabo no kwimwa visa na leta ya Amerika kuva mu kwa 11/2005.
Kuba agizwe minisitiri w’intebe, nta kinini bisobanuye kuko ntiyakunze kugaragara mu ngendo mu mahanga kandi bivugwa ko umutungo we uri cyane cyane imbere mu Burundi.
Bwana Bunyoni ntacyo yari yatangaza ku mugaragaro ku byo yashinjwe na leta ya Amerika.
Kuri we, ibintu bishobora guhinduka gusa igihe urukiko mpuzamahanga mpanabyaha rwavuga ko rugiye kumukurikirana ku byaha byibasiye inyoko muntu mu Burundi kuva mu 2015, ibyaha leta ya Amerika imukekaho.
BBC
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-53156381